Компьютерийн шинжлэх ухаан, мэдээллийн технологи гэхээр л дандаа код бичдэг, математик боддог хүмүүс гэж андуурч болохгүй ээ. UI/UX хэмээх салшгүй хоёр үгийг программ хөгжүүлэгч бүхэн хэлдэг. Гэхдээ энэ үг нь ямар утгатай вэ?
User Experience (UX) Дизайн гэж юу вэ?
Үнэндээ бүгдийн хүлээн зөвшөөрсөн тодорхойлолт байхгүй. UI буюу хэрэглэгчийн интерфэйсийн үйлдвэрлэл эрчтэй хөгжсөөр байгаа ч UX дизайн гэсэн нэр томьёо ихэнх бизнес удирдагч, менежерүүдэд шинэ ертөнц хэвээрээ. UX дизайн нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийг ихэсгэх, хэрэглээнд дөхөм, хүртээмжтэй байдал, харилцан үйлчлэлийг нь төгөлдөржүүлэхэд чиглэдэг.
UX дизайнер нь эцсийн хэрэглэгчийн (end user) үндсэн хэрэгцээ шаардлагыг бүрэн таньж тодорхойлох, нийт хэрэглэгчийн сэтгэлийг дүүрэн хангаж чадахуйц бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үүсгэж хөгжүүлэхэд гол үүрэгтэй. Чухам ийм бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ л хөрөнгө оруулалтын үр ашгийг сайжруулж, компанийн бизнест түлхэц өгнө.
UX дизайны UI дизайнаас ялгарах нь
“UX дизайн” гэдэг нь ихэвчлэн “UI дизайн” болон “Usability” гэх мэт нэр томьёотой адил хэрэглэгддэг. Гэсэн хэдий ч UI дизайн нь UX дизайнтай холбоотой боловч түүний дэд хэсэг юм.
UX дизайнер нь брэнд, дизайн, ашиглах боломжтой байдал, үйл ажиллагаа зэрэг бүтээгдэхүүнийг олж авах, нэгтгэх бүх үйл явцтай холбоотой байдаг. Энэ нь төхөөрөмж хэрэглэгчийн гарт орохоос эхлэх юм.
“Ямар ч бүтээгдэхүүн араг яс биш. Бүтээгдэхүүн бол бүтээлээс илүү юм. Энэ бол нэгдмэл, нэгдсэн туршлага юм. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний бүх үе шатыг бодоорой – анхны зорилгоос эхлээд эцсийн эргэцүүлэл, анхны хэрэглээнээс эхлээд тусламж, үйлчилгээ, засвар үйлчилгээ хүртэл. Бүгдийг нь хамтдаа саадгүй ажиллуул.”
Дон Норман, “User Experience” гэсэн нэр томъёог санаачлагч.
UX дизайнтай (жишээ нь, iPhone) бүтээгдэхүүнүүд нь тухайн бүтээгдэхүүний хэрэглээ, түүнийг олж авах, эзэмших, алдааг олж засварлах бүх үйл явцыг харгалзан бүтээдэг. Үүний нэгэн адил UX дизайнерууд зөвхөн ашиглах боломжтой бүтээгдэхүүн бүтээхэд төвлөрдөггүй; Тэд таашаал, үр ашиг, хөгжилтэй гэх мэт хэрэглэгчийн ашиглалтын бусад тал дээр төвлөрдөг. Тиймээс хэрэглэгчийн сайн ашиглалтын нэг тодорхойлолт байдаггүй. Үүний оронд сайн хэрэглэгчийн ашиглалт нь тухайн хэрэглэгчийн тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэж буй тухайн нөхцөл байдалд нийцдэг байх хэрэгтэй.
UX дизайнер “Бид хэрхэн компьютер, ухаалаг утас, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээтэй харьцах ашиглалтыг ойлгомжтой, хялбар, тааламжтай болгох вэ?” гэсэн асуултад хариулахыг оролддог.
UX дизайн – албан ёсны тодорхойлолт
Олон улсын стандартчиллын байгууллага (ISO) хэрэглэгчийн туршлагыг дараах байдлаар тодорхойлдог.
“Бүтээгдэхүүн, систем, үйлчилгээний ашиглалт эсвэл хүлээгдэж буй ашиглалтын үр дүнд бий болсон хүний ойлголт, хариу үйлдэл.”
Бид энэ тодорхойлолтыг хоёр хэсэгт хувааж болно:
- Хүний ойлголт, хариу үйлдэл.
- Бүтээгдэхүүн, систем эсвэл үйлчилгээний хэрэглээ
Хэрэглэгчийн туршлагаас харахад дизайнерууд хүний ойлголт, хариу үйлдэл дээр тийм ч их хяналт тавьдаггүй – тодорхойлолтын эхний хэсэг. Жишээлбэл, тэд ямар нэгэн бүтээгдэхүүн хэрэглэж байхдаа хэн нэгний мэдрэмж, хуруугаа хөдөлгөж, нүдийг нь хянаж чадахгүй. Гэсэн хэдий ч дизайнерууд бүтээгдэхүүн, систем эсвэл үйлчилгээ хэрхэн ажиллаж, харагдахыг хянах боломжтой бөгөөд энэ нь тодорхойлолтын хоёр дахь хэсэг юм.
“Хэрэглэгчийн туршлагыг зохион бүтээх боломжгүй, зөвхөн хэрэглэгчийн туршлагыг бий болгоход зориулагдсан. Ялангуяа, хүн мэдрэхүйн туршлагыг зохион бүтээх боломжгүй, зөвхөн түүнийг өдөөж чадах дизайны онцлогийг л бий болгодог.”
Өөрөөр хэлбэл UX дизайнер нь байгууллагын системд хэрэглэгч хэрхэн хандаж буйг судлан тодорхойлж үнэлгээ өгдөг. Үүнд систем хэрэглээнд эвтэй энгийн хялбар, даалгавар гүйцэтгэхэд үр дүнтэй, ашиг тустай эсэх, системийн үнэ цэнийг хэрхэн хүлээн авч буйг тодорхойлдог.
Мөн системийн дэд систем, процессуудыг ч судална. Жишээ нь цахим худалдааны вэбсайт дахь захиалга үүсгэх процессыг бүтээгдэхүүн худалдаж авахад хэр хялбар дөхөм байгааг тодорхойлох үүднээс нарийвчлан судалж болно. Судалгааны дүнд вэб хуудсан дахь хүснэгтийн нүдийг бөглөхөд хэрэглэгчийн дадал туршлага хэр үр дүнтэй, сэтгэл хангахуйц байгааг тодорхойлж болох юм.
Нийтлэл бичсэн: Б. Сайнбаяр
